Jak juz zostalo napisane, nasza podroz przez wody Mekongu znalazla swoje ujscie po drugiej stronie granicy, a dokladnie w stolicy Kambodzy, Phnom Penh. Jak to zwykle bywa, przy przekraczaniu granicy nie obylo sie bez przygod. A sprawa miala sie tak. Jedna lodka przyplynelismy do granicy od strony wietnamskiej. Tu nastapila wysiadka, oddalismy paszporty osobnikowi, ktory nas tu przywiodl, a po jakims czasie ten sam czlowiek wrocil z wbitymi juz stosownymi stemplami, co udowadnialo, ze oposcilismy juz terytorium Wietnamu, bedac na nim caly czas. Dalej odbyl sie krociutki spacer na RTG pleacakow i przenieslismy sie na poklad kolejnej lodzi, a w zasadzie jakiegos zelaznego nautilusa z powybijanymi szybami, tak frontowymi, jak i bocznymi. Tym pseudo wodolotem ruszylismy w kierunku kambodzanskiego posterunku granicznego. Tutaj odbyl sie szybki kontrol i bylo po wszystkim. Powrot na nautilusa i ruszamy w dalsza droge. Po dwoch godzinach zakonczylismy nasza przygode z Mekongiem, stajac sucha stopa na suchym ladzie. W tym momencie opowiesci, zgodnie z zapewnieniami, powinnismy sie przesiasc na autobus, majacy zawiezc nas do stolicy. I tak zapewne by bylo, ale przenieslismy sie w troche inna czasoprzestrzen, gdzie naszego busa zabraklo. Czlowiek zawiadujacy nasza mala grupa poczal wykonywac nerwowe telefony, a w koncu wsiadl na rower i odjechal w blizej nieoznaczonym kierunku. Czekajac na dalszy rozwoj wypadkow, w ponad trzydziestostopniowym upalei wilgotnosci charakterystycznej bardziej dla rzymskiej lazni parowej, zostalismy wyminieci przez dwie inne grupy zmierzajace w tym samym kierunku, na ktorych, o dziwo, busiki czekaly. Po dwoch godzinach i kilku butelkach wody zdatnej do picia, powrocil nasz bohater, ale zamiast autobusu podstawil cztery samochody. No to wpakowalismy sie do jednego, dokonujac nie do konca trafnego wyboru, bo oprocz nas dwojga, dwoch reprezentantow naszych zachodnich sasiadow i kierowcy, wgramolil sie tu rowniez nasz szanowny przewodnik. W ten sposob, w szesc osob, pokonalismy piecioosobowa Toyota Camry, dwugodzinna trase do stolicy Kambodzy. Nastepne dni uplynely nam na zapoznawaniu sie z miastem. Pierwsze chwile na ziemi kambodzanskiej pozwolily dostrzec roznice jesli chodzi o zamoznosc Wietnamczykow i mieszkancow Kambodzy. Khmerowie sa narodem biedniejszym. Pola uprawne, ktore widzielismy wzdluz drogi sa wysuszone, wioski zbudowane bardzo mizernie, a sama droga jest chyba od zawsze w stanie "under construction", ale to chyba kambodzanska specjalnosc i temat na zupelnie inna opowiesc. Phnom Penh, jak przystalo na stolice kraju stara sie sprawiac nowoczesne wrazenie, chociaz na przyklad od Sajgonu jest znacznie mniejsze. Jest jednak wiele sklepow, wszelkiego rodzaju i mozna zaopatrzyc sie praktycznie we wszystko, na co ma sie tylko ochote. Sama zabudowa nie jest jednak wielkomiejska. Nie spotka sie tu wiezowcow, najwyzszym budynkiem, z ktorego mozna spojrzec na miasto jest szesciopietrowe centrum handlowe. To miejsce rowniez jest ciekawe, bo w jakim normalnym sklepie, w normalnym kraju, mozna kupic podrobki wszystkich znanych marek, od zegarkow po majtki. Pod roznymi wzgledami, Kambodza to dziwny kraj. Jeden fakt szczegolnie rzuca sie w oczy i moze swiadczyc, ze z gospodarka tego kraju jeszcze nie jest najlepiej. Otoz w sklepach, centrach handlowych, restauracjach, biurach podrozy, na ulicznym straganie i w ogole wszedzie ceny widnieja w dolarach amerykanskich. Jakby tego bylo malo, dokonujac wyplaty w zwyklym bankomacie, nie otrzymamy lokalnej waluty, ale wlasnie USD. Zeby nie bylo, narodowa waluta Kambodzy jest riel i rowniez jest w obiegu. Jednakze, na codzien, sluzy on tylko jako zamiennik dolara w transakcjach opiewajacych na ulamku jego wartosci. Tzn. to 2000 rieli, wiec jesli w sklepie cos kosztuje mniej niz dolara, dostaniemy reszte w rielach. Taki kraj. Mnie jedynie ciekawi, skad mieszkancy biora te riele, skoro w bankomatach sa dolary. Jedynym miejscen w Phnom Penh, gdzie cena jest w rielach, jest kasa biletowa przy wejsciu do Palacu Krolewskiego. Krol swoj szacunek ma, chociaz dolarami oczywiscie rowniez mozna tam zaplacic. To co jeszcze rzuca sie w oczy to fakt, ze w Phnom Penh sporo jest kasyn. Co kilkaset metrow spotykas ie polyskujace neony, zapraszajace sprawgnionych szybkiej gotowki hazardzistow. W Indiach, ani w Wietnamie tego nie bylo. Skojarzenie nasuwa sie same. Dominujaca waluta jest dolar, kraj jest biedny, a kasyn calkiem sporo - czyzby azjatycka wersja Kuby Batisty?W Kambodzy duzo czesciej widac, co ten kraj przeszedl w XX w. W Phnom Penh troszke mniej, bo jak przystalo na stolice to miasto odradza sie najszybciej. Tu najtrudniej dostrzec, ze ten kraj otworzyl sie na swiat dopiero jakiej 15 lat temu. Ruch uliczny jest moze mniej intensywny niz w Wietnamie, nie ma tylu skuterow, ale czesto spotyka sie drogie samochody. Turystyczna czesc miasta, polozona nad rzeka, w ogole nie przypomina o tragediach, jakie mialy tu miejsce. Wzdluz rzeki ciagna sie niezliczone kafejki, hotele i restauracje. Takze ceny sie zmieniaja, zwlaszcza dla turystow. Ceny sa zupelnie inne niz poza miastem, czy w mniej uczeszczanych jego czesciach. Gdy sie jest bialym, od razu rosna kilkakrotnie i trzba sie troche nagimnastykowac, zeby je troche obnizyc. Ale i wtedy malo maja wspolnego z rzeczywistoscia. Bo kogo w Kambodzy stac na butelke wody za 1USD, czy danie w knajpie za 5USD, gdy srednia pensja to 50USD miesiecznie. Dla turystow, Kambodza nie jest juz najtanszym krajem w Azji,a przynajmniej w tych najpopularniejszych miejscowosciach jak Phnom Penh, Siem Reap, czy Sihanouk Ville. Nie powinnismy sie jednak skarzyc, bo wlasnie dzieki turystom, Ci ludzie moga sobie jakos poprawic codzienne zycie. A jakie tak po prostu jest Phnom Penh? Samo miasto sprawia sympatyczne wrazenie. Niska zabudowa nie przytlacza, tak jak wiezowce, a pozwala miec wrazenie, ze jest sie w bardziej spokojnym miejscu. Ruch uliczny, mimo swojej "azjatyckiej odmiany" nie jest tak tak na powazniej. Ten troche spokojniejszy, zeby nie powiedziec malomiasteczkowy charakter, "zawdziecza" Phnom Penh Pol Potowi i jego klice czerwonych khmerow. Nie tylko zreszta to miasto, bo caly kraj musi sie przez nich dzisiaj podnosic z zapasci. Bo czy jestescie sobie w stanie wyobrazic, ze w czasie niespelna czteroletnich "rzadow" Pol Pota, Phnom Penh przeistoczylo sie z milionowego miasta, w liczace 50 tysiecy mieszkancow widmo. Domy byly puste, ulice bez zycia. Mowi sie, ze w latach osiemdziesiatych XX wieku, krowy byly tu czesciej widziane niz samochody. Tyrania czerownych khmerow, oraz prowadzona przez nich wojna, rowniez po obaleniu Pol Pota odcisnely na tym kraju olbrzymie pietno. Jeszcze dzisiaj, czesto spotyka sie plakaty nawolujace do oddania broni i propagujace pokoj. Spore czesci polaci kraju caly czas sa zaminowane, a widok ludzi bez rak, czy nog jest tu na porzadku dziennym. To ten smutny obraz Kambodzy, widoczny na twarzach starszych lludzi, tych ktorym udalo sie przez to wszystko przejsc, ktorym udalo sie przzyc. Bo, czy miesci sie w naszych glowach fakt, jak mozna przez niewiele ponad 3 lata wymordowac dwa miliony swoich rodakow? Mezczyzn, kobiet i dzieci? Jak w latach siedemdziesiatych XX wieku mogly istniec takie miejsca jak Pola Smierci, czy wiezienie S-21? Przeciez nasz wspanialy zachodni swiat doskonale o tym wszystkim wiedzial. Zupelnie jak dzisiaj wie o tym, co sie dzieje w Darfurze, co sie dzialo w Rwandzie i wielu innych miejscach. Czy naprawde nie potradimy uczyc sie na bledach i wyciagac wnioskow, z wczesniejszych bledow? Wybaczcie ta chwile refleksji, ale po wizycie w takich miejscach jak wiezienie Tuol Sleng, na potrzebe ktorego przeksztalcono budynki szkoly sredniej, czy Pola Smierci, gdzie spoczywaja szczatki dwudziestu tysiecy zabitych i gdzie mozna spotkac takie rzeczy, jak drzewo, o ktore oprawcy "rozbijali" male dzieci, nie mozna nic innego napisac. Bo to wszystko to miejsca pelne smutku, goryczy i tragedii. Cos co nigdy nie powinno sie wydarzyc. Trzeba o tym pamietac, korzystajac z tego, co dzisiaj Kambodza ma do zaoferowania. Bo Phnom Penh to takze piekne tereny Palacu Krolewskiego, z klujacym w oczy przepychem i bogactwem khmerskiej architektury. Caly teren nie jest otwarty dla zwiedzajacych, ale takie miejsca jak zlota sala tronowa, czy Srebrna Pagoda z podloga wysadzana sztabami litego srebra i posagiem Buddy naturalnej wielkosci z litego zlota, wysadzanego diamentami sa magnesem na zwiedzajacych. Na cala Kambodze nie dalismy sobie za wiele czasu i po kilku dniach w stolicy ruszylismy na polnoc. Czekala tam na nas chyba najwieksza atrakcja Azji Pld-Wsch - Angkor Wat. I :)